3.1.7. Tahran Konferansı – Türkiye’de Çok Partili Siyasal Hayata Geçiş
Kasım 1943’te gerçekleştirilen bu konferans, “Üç Büyükler’in Tahran’da Buluşması” olarak bilinmektedir. Churchill, Stalin ve Roosevelt’in katılımıyla yapılan konferansta, Churchill Türkiye’nin savaşa girmesi konusundaki ısrarını sürdürmüştür. Dayanağı ise boğazlar yardımıyla Sovyetlere kolay bir şekilde yardım götürebilmekti. Stalin de bu fikri desteklemiş ve hatta gerekirse Türkiye’nin savaşa zorla sokulması gerektiğini söylemiştir (Cengiz, 2012: 76).
Bu konferansın ardından 4-6 Aralık 1943’te Kahire’de İnönü ile görüşmüştür. Churchill bu görüşmede, Amerikan ve İngiliz hava filolarının Türkiye’ye geleceğini, Türkiye’nin bunu reddetmesi durumunda müttefiklerle ilişkilerinin zedeleneceğini söylemiştir. Türkiye savaşa girmeyi prensip olarak kabul etmiş ancak şart olarak da askeri yardımların tamamen yapılmasını istemiştir. İlerleyen günlerde yapılan askeri görüşmelerde Türkiye’nin yaptığı istekler karşısında İngiltere “Türkiye’ye istenilen silah ve malzemeler verilecek olsa da bunların gönderilmesi savaş sonuna kadar sürecek” demiş ve ilişkilerini kesmiştir. Sovyetler Birliği de, Türkiye’nin savaşa girmesi için artık geç kaldığını ve baskı yapmanın bir anlamı olmadığını söylemiştir (Ekinci, 1997: 176).
